Yapay Zekâ Dünyasına Çocuklarımızı Nasıl Hazırlamalıyız?

Yapay zekâ artık hayatımızın her alanında yer alıyor, çok yakın bir gelecekte de robotlarla ömür hayal üzere görünmüyor. Birçok istikametiyle yapay zekâ tartışılıyor. Hayatımızın en kıymetli alanlarından eğitimde bizi nelerin beklediği de kıymetli soru işaretlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. 

Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcısı, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Gonca Kızılkaya Cumaoğlu, yapay zekânın eğitim alanında bize hangi fırsatları sunacağına ait bilgiler verirken erken çocukluk devrinden itibaren nasıl bir yapay zekâ eğitimi verilmesi gerektiğine ait görüşlerini paylaştı. 

Türkiye’nin bu hususta 2020 yılından bu yana önemli teşebbüslerde bulunduğunu anımsatan Cumaoğlu, “İlk olarak TÜBİTAK Yapay Zekâ Enstitüsü (BİLGEM-YZE) kuruldu. Akabinde 2021 yılında Cumhurbaşkanlığı yapay zekâ alanında birinci ulusal strateji evrakı olan Ulusal Yapay Zekâ Stratejisini yürürlüğe soktu. Temel gaye, sürdürülebilir yapay zekâ ekosistemini oluşturmaktı. Öteki değerli hususlar ise bu alanın uzmanlarını yetiştirmek, toplumsal ahenk ve düzenlemeleri yapmak ve işgücü dönüşümünü hızlandırmaktı” dedi. 

Gelecek yıllar içinde çok öngörülebilir bir dünyanın bizi beklemediğini kaydeden Prof. Dr. Cumaoğlu, “AGI (Artificial General Intelligence-Yapay Genel Zeka) seviyesine çıktığında -ki çok uzak bir gelecek değil- dünyada önemli bir istihdam sorunu yaşanacağını düşünüyorlar. Çocuklarımızın birinci gereksinim duyacağı sey tüm yeni okuryazarlıklara sahip olmaktır. Yapay zeka okuryazarlığından yeni medya ve dijital okuryazarlıklara kadar. Geri kalan hususlarda kendimizi eğitmek için hiçbir pürüzümüz olmayacak çünkü” sözlerini kullandı.

Yukarıdan Aşağıya Kırılma Yaşanacak

Eğitim sistemlerinde ekseriyetle değişikliklerin süratli yapılıp uygulanmadığına işaret eden Prof. Dr. Cumaoğlu, “Ancak burada üstten aşağıya bir kırılma yaşanacağını düşünüyorum. Zira aksiyona geçmek üzerine düşünürken toplumsal ömrü kökten etkileyecek istihdamla ilgili dönüşümler; evvel üniversite sistemini, daha sonra da mecburî olarak tüm gereksinimlerin tekrar tanımlandığı bir eğitim sistemini mecbur kılacak üzere görünüyor. Biz yapay zekayı eğitim sistemine entegre etmeden kendisi bize entegre oldu bile diyebiliriz. Örneğin, YÖK ‘Bilimsel Araştırma ve Yayın Faaliyetlerinde Üretken Yapay Zekâ Kullanımına Dair Etik Rehber’ yayınladı. Mevzu öğretim programına girmeden kullanımına dönük bir rehberimiz oldu yani. Zira araştırmacılar olarak biz de öğrencilerimiz de faal olarak kullanıyoruz” diye konuştu.

Eğitimde Birçok Fırsat Sunacak

Yapay zekânın sistemsel değişiklerin dışında öğrenmeye ve öğrenme ortamlarında sunacağı fırsatlara da işaret eden Gonca Kızılkaya Cumaoğlu, şu bilgileri verdi: 

“Kişiselleştirilmiş Öğretim: Yapay zekâ ile öğrencilerin kişisel gereksinimlerine, öğrenme suratlarına, ilgi alanlarına ve yeteneklerine nazaran uyarlanmış eğitim sistemleri ve gereçleri geliştirilerek öğrenme süreci optimize edilebilir. Bu modellemede, öğrencinin güçlü ve zayıf istikametlerini dikkate alarak, ona özel öğrenme yolları ve amaçlar belirlenir, böylelikle öğrencinin en verimli halde öğrenmesi sağlanır.

Geri bildirim ve mentörlük: Yapay zekâ, öğrencilere daha süratli geri bildirimler sağlayarak yanlışlarını düzeltmelerine ve öğrenmelerine yardımcı olabilir. Kişinin ilerlemesini yakından izleyerek eksikleri konusunda rehberlik ve takviye sağlayabilir.

Öğretmenlere takviye: Bunlar kişisel olarak öğrenmeye sağlayacağı takviyelerdir. Öteki taraftan öğretmenlere gereç geliştirme bağlamından dayanak olabilir. Örneğin, öğrencilerin ilgi alanlarına ve güçlü yanlarına dayalı olarak tasarlanmış öğrenme gereçleri oluşturabilir. Tüm bunların süratlice ve nitelikli yapılabiliyor olması okuldaki öğretim süreçlerini de daha verimli hale getirmek için kıymetli bir fırsattır.

Öğrenme Analitiği: Biraz daha büyük pencereden bakacak olursak büyük data ile çalışan öğrenme analitiği ve öngörü tahlili, yapay zeka ile epeyce kolaylaşacaktır. Öğrenme analitiği; öğrenmeyi ve ortamı düzenlemek emeliyle öğrencilerin performans bilgilerini tahlil ederek bilgiye dayalı karar almayı ve erken müdahalede bulunmayı sağlayan bir araştırma alanıdır.”  

Yapay Zekâ Eğitimine Ne Vakit Başlanmalı?

Prof. Dr. Gonca Kızılkaya Cumaoğlu, hangi yaş aralıklarında nelerin bahis edilmesi konusunda ise şu bilgileri verdi:

Erken Çocukluk Devri (3-6 Yaş): Bu aralıkta temel dijital marifetler ile eğitici oyunlar ve uygulamalarla teknolojiye aşinalık kazandırılabilir.

İlkokul Periyodu (7-12 Yaş): Temel Programlama ve Kodlama maharetleri için Scratch üzere kolay programlama lisanları ile algoritmik düşünme kazandırılabilir. Dijital Okuryazarlık için inançlı internet kullanımı, bilgi arama ve kıymetlendirme maharetleri sunulabilir. Yeni Medya Okuryazarlığı kazanmak için medya içeriğini manaya, kıymetlendirme ve üretme marifetleri ele alınabilir.

Ortaokul Devri (12-15 Yaş): Yapay zekânın temel kavramları ve çalışma prensipleri ile temel uygulamalar öğretilebilir. Çevrimiçi etik, güvenlik ve saklılık mevzuları işlenebilir. Medya ve Bilgi Okuryazarlığı açısından bilgi doğrulama, haber kaynaklarını kıymetlendirme ve medya eleştirisi programa alınabilir.

Lise Periyodu (15-18 Yaş): Bu seviyede yapay zekâ uygulamaları, bilgi tahlili ve makine tahsili mevzuları, daha ileri web uygulamaları için web geliştirme, taşınabilir uygulama geliştirme ve siber güvenlik hususları ele alınabilir. Yeni medya okuryazarlığı için dijital medya üretimi, kaynak kıymetlendirme, zımnilik ve güvenlik, telif hakkı ve etik kullanım, dijital ayak izi idaresi, toplumsal medya idaresi ve çevrimiçi bağlantı marifetleri hususları da incelenmelidir. Bu süreçte, ailelerin ve eğitimcilerin çocuklara rehberlik etmeleri, teknolojinin inançlı ve etik kullanımı konusunda bilinçlendirmeleri de gerekmektedir. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı